Ogromny sukces naszej dr hab. inż. Katarzyny Styszko (Wydział Energetyki i Paliw AGH)! 🎉 Nasza badaczka brała udział w kluczowej międzynarodowej pracy opublikowanej w prestiżowym czasopiśmie NATURE!
Zanieczyszczenie powietrza w Europie: przełomowa ocena nowego wskaźnika narażenia na pyły zawieszone
Bezprecedensowe badanie przeprowadzone w 43 lokalizacjach europejskich przez międzynarodowy zespół naukowy koordynowany przez Université Grenoble Alpes, we współpracy z CNRS, Inserm oraz francuskim Narodowym Instytutem Badań na rzecz Zrównoważonego Rozwoju (IRD), opublikowane w Nature (22 października 2025 r.), ujawnia, że zdolność cząstek powietrza do generowania stresu oksydacyjnego w płucach (tzw. potencjał oksydacyjny, OP) różni się w zależności od typu środowiska (miejskie, wiejskie, przemysłowe itp.) i źródeł emisji. Co istotne, stres oksydacyjny może być nawet trzykrotnie wyższy w obszarach miejskich o intensywnym ruchu drogowym niż na terenach wiejskich. Wyniki te stanowią solidną podstawę naukową dla przyszłych europejskich norm oraz polityk zdrowia publicznego.
Zanieczyszczenie powietrza pyłem pozostaje jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla zdrowia publicznego. Choć w Europie obowiązują przepisy dotyczące dopuszczalnych stężeń masowych pyłu, nowa Dyrektywa UE w sprawie jakości powietrza (2024/2881) zaleca również monitorowanie potencjału oksydacyjnego cząstek. Parametr ten określa zdolność cząstek do wywoływania stresu oksydacyjnego w organizmie człowieka — kluczowego mechanizmu rozwoju chorób układu oddechowego i krążenia. Dotychczas nie ustalono jednak wartości granicznych dla OP. Przedstawione badanie po raz pierwszy proponuje w skali europejskiej scenariusze narażenia, które mogą posłużyć jako podstawa do określenia przyszłych norm regulacyjnych.
Badacze zgromadzili i przeanalizowali niemal 11 500 pomiarów potencjału oksydacyjnego pochodzących z 43 stanowisk (miejskich, przemysłowych, wiejskich). Zastosowano dwie znormalizowane metody oznaczania OP cząstek (testy OP-AA i OP-DTT, oparte na przeciwutleniaczach płucnych). Umożliwiło to stworzenie najbardziej wszechstronnej dotychczas bazy danych dotyczącej tego zagadnienia.
Wyniki podkreślają konieczność ograniczenia emisji z ruchu drogowego i spalania drewna
Zaobserwowano duże zróżnicowanie przestrzenne potencjału oksydacyjnego: w punktach przy ruchliwych ulicach miejskich poziomy OP były nawet trzykrotnie wyższe niż w lokalizacjach wiejskich. Cząstki pochodzące z ruchu drogowego oraz spalania drewna okazały się głównymi źródłami mierzonego OP w atmosferze Europy. Symulacje wskazują, że aby obniżyć średni poziom OP w miastach do wartości obserwowanych w najmniej zanieczyszczonych obszarach miejskich, konieczne byłoby zmniejszenie emisji z każdego z tych dwóch źródeł o co najmniej 15%. Natomiast by osiągnąć poziomy zgodne z wytycznymi WHO (PM10 = 15 µg/m³ rocznej średniej), konieczna byłaby redukcja emisji z ruchu drogowego i spalania drewna odpowiednio o około 65%.
Przełomowe badanie na rzecz polityk zdrowia publicznego w Europie
Badanie to dostarcza pierwszej w Europie dużej, zharmonizowanej bazy danych dotyczącej potencjału oksydacyjnego cząstek atmosferycznych. Wyniki sugerują, że monitorowanie OP — obok masowego stężenia pyłu — może istotnie poprawić ocenę narażenia populacji na zanieczyszczenie powietrza i wspierać skuteczniejsze strategie redukcji emisji. Przedstawiając realistyczne scenariusze narażenia, praca ta stanowi naukowe podstawy do tworzenia przyszłych norm regulacyjnych dotyczących OP. Jest to ważny krok w kierunku wdrożenia znowelizowanej dyrektywy europejskiej i kształtowania polityk zdrowotnych mających na celu ograniczenie skutków zanieczyszczenia powietrza.
Badanie było koordynowane przez Gaëlle Uzu, dyrektorkę badań IRD w Instytucie Nauk o Geosystemie i Środowisku (IGE – CNRS/INRAE/IRD/UGA – Grenoble INP-UGA), przy współpracy Cécile Tassel, doktorantki Uniwersytetu Grenoble Alpes, pierwszej autorki publikacji. Prace badawcze były możliwe dzięki wsparciu Idex Université Grenoble Alpes (UGA), Fundacji UGA, Prédict’air – Station of the Future Chair finansowanego przez Air Liquide Foundation, francuskiego systemu monitorowania jakości powietrza oraz sieci partnerów, w tym projektów H2020 RI-URBANS, Actris-Fr, Laboratorium Centralnego Monitoringu Jakości Powietrza (LCSQA-Ineris) i francuskiego Ministerstwa Środowiska.
DOI: 10.1038/s41586-025-09666-9
Tytuł: Exposure Scenarios to Oxidative Potential of Atmospheric Particles in Europe
https://www.nature.com/articles/s41586-025-09666-9